Γνωρίστε το Φαράγγι
Ανάμεσα στο Χουδέτσι και τον 'Αγιο Βασίλειο, στα 21 χιλιόμετρα από το Ηράκλειο, βρίσκεται το φαράγγι της Σπηλιώτισσας. Η μία είσοδος του
φαραγγιού είναι από το Χουδέτσι και διασχίζοντας ένα πανέμορφο μονοπάτι με πυκνή βλάστηση, ένα γεφυράκι και το ποταμάκι που ρέει (κυρίως τους χειμερινούς μήνες), καταλήγει στο Μοναστήρι της Παναγίας της Σπηλιώτισσας.
Συνολική απόσταση: 500 μέτρα. Αν προχωρήσετε
παρακάτω, θα βρεθείτε στον Άγιο Βασίλειο απ'
όπου είναι η δεύτερη είσοδος του φαραγγιού.
Η επιστροφή γίνεται είτε από το ίδιο μονοπάτι
είτε από τον κεντρικό δρόμο από όποια είσοδο
κι αν ξεκινήσατε.
Σε πολύ μικρή απόσταση από το Μοναστήρι της Σπηλιώτισσας υπάρχουν δύο ναοί, αυτός του Αγίου Ιωάννου και αυτός της Αγίας Κυριακής. Θα συναντήσετε τον Άγιο Ιωάννη κατηφορίζοντας από τη Σπηλιώτισσα προς τον Άγιο Βασίλειο στα δεξιά και την Αγία Κυριακή ανηφορίζοντας από τη Σπηλιώτισσα προς το Χουδέτσι στα αριστερά.
Επισκεφτείτε το Φαράγγι της Σπηλιώτισσας
Η Μονή της Παναγίας της Σπηλιώτισσας αποτελεί μετόχι της Μονής Σινά και βρίσκεται 21χλμ νότια του Ηρακλείου, στην επικράτεια του χωριού Άγιος Βασίλειος.
Η ίδρυση της εκκλησίας συνδέεται κατά την παράδοση με την εύρεση της εικόνας της Παναγίας μέσα στη σπηλιά που είναι κτισμένος ο σημερινός σπηλαιώδης ναός. Κατά μια εκδοχή ιδρύθηκε περίπου τον 11ο αιώνα, αλλά υπερισχύει η άποψη ότι το μοναστήρι ιδρύθηκε στις αρχές του 14ου αιώνα.
Την ύστερη Βενετική περίοδο η μονή ανήκε στην επιφανή ενετική οικογένεια των Falier, ενώ στα τέλη του 16ου αιώνα λειτουργός της ήταν ο λόγιος Ιωάννης Μορεζίνο, διδάσκαλος και πρώτος διευθυντής της Σιναΐτικης Σχολής της Αγίας Αικατερίνης στον Χάνδακα. Η υπαγωγή στη Μονή Σινά θεωρείται ότι πραγματοποιήθηκε κατά την περίοδο της πολιορκίας του Χάνδακα (1649-1669) ή λίγο αργότερα.
Το συγκρότημα είναι διαρθρωμένο σε τρία επίπεδα και περιβάλλεται από τα νότια με υψηλό τοίχο φρουριακής μορφής. Στο ανατολικό τμήμα του μεσαίου επιπέδου βρίσκεται το καθολικό, ενώ δυτικά του αναπτύσσονται τα λιτά μοναστηριακά κτίσματα, όπως διαμορφώθηκαν κατά τη διάρκεια των αιώνων. Το καθολικό διαμορφώνεται στα νότια με τοξοστοιχία σε ανοιχτό νάρθηκα, ενώ εσωτερικά διαιρείται σε δύο χώρους.
Ο σπηλαιώδης ναός φέρει ξυλόγλυπτο τέμπλο με ενδιαφέρουσες μεταβυζαντινές εικόνες, ενώ στο βάθος του διατηρείται μια και μοναδική τοιχογραφία του 15ου αιώνα που απεικονίζει στηθαία την προστάτιδα της Μονής.
Πηγή: Ταξιδιωτικός οδηγός Κρήτης
Ο ναός του Αγίου Ιωάννη
Ο ιερός ναός του Αγίου Ιωάννη ανήκει στη βυζαντινή εποχή. Μια σκάλα από μεγάλες πέτρινες πλάκες εναρμονισμένες με πλούσιο φυσικό περιβάλλον οδηγούν τον επισκέπτη στο εσωτερικό της εκκλησίας, η οποία είναι μεστή από σπάνιες αστικές νωπογραφίες σπουδαίου ζωγράφου της εποχής. Ακόμα και σήμερα, διακρίνονται οι μορφές της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Κυριακής και της Αγίας Μαρίνας.
Λέγεται πως ο ναός του Αγίου Ιωάννη υπήρξε κοιμητήριο της μονής της Αγίας Κυριακής, καθώς έχουν εντοπιστεί επτά σκελετοί σ' αυτό το σημείο. Ο ναός ανακαινίστηκε το 1295 επί Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Εορτάζει στις 29 Αυγούστου- ημέρα αποτομής της τιμίας κεφαλής του Αγίου και στις 7 Ιανουαρίου.
Ο ναός της Αγίας Κυριακής
Ο ιερός ναός της Αγίας Κυριακής αναφέρεται σε έγγραφα του 1856. Τότε μονάζουν εκεί τρεις μοναχοί με ηγούμενο τον ιερομόναχο Γρηγόριο. Την ίδια εποχή ξεπουλήθηκε η περιουσία της μονής της Αγίας Κυριακής με όρους. Σύμφωνα με συμβόλαια που υπάρχουν στη Βικελαία βιβλιοθήκη Ηρακλείου, ένας Τούρκος αγόρασε την περιουσία της μονής με τον όρο να δίνει το 1/10 των εισοδημάτων της για τη συντήρηση της μονής.
Το 14ο αιώνα ο ναός της Αγίας Κυριακής πυρπολήθηκε και καταστράφηκε ολοσχερώς από τους πειρατές του Barbarossa, οι οποίοι σφάγιασαν όλους τους μοναχούς. Από τότε ξεκίνησε και η κατακόρυφη παρακμή της μονής. Λίγο αργότερα άρχισε η αναγέννηση της μονής Σπηλιωτίσσης.
Το 1954 πραγματοποιήθηκε η ανακαίνιση του ναού της Αγίας Κυριακής, στην οποία σώζονται ίχνη τοιχογραφιών και μια πληθώρα αρχιτεκτονικών υπολειμμάτων όπως πλάκες, αγιοθύριδα και πελέκια. Ο ναός διέθετε κελιά τα οποία και καταστράφηκαν κι αυτά. Επιπρόσθετα, ενδεχομένως στη βορεινή πλευρά υπάρχει ιερατικός τάφος, ο οποίος εγγίζει το ναό.
Αξίζει να σημειωθεί ότι παρεκκλήσια της Αγίας Κυριακής ήταν ο ναός της Αγίας Παρασκευής, ο ναός του Αγίου Κωνσταντίνου, ο ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου, καθώς και ο ναός της Αγίας Τριάδας και ο ναός του Τιμίου Σταυρού που βρίσκεται πίσω από τη μονή της Σπηλιωτίσσης. Εορτάζει στις 7 Ιουλίου.
Το Χουδέτσι
Η περιοχή όπου βρίσκεται το Χουδέτσι κατοικείται από την Μινωική Εποχή. Πήρε το όνομά του είτε από τον πρώτο άρχοντα του χωριού με το όνομα Χούνδιος, είτε από τα συνθετικά χους και δέος (χώμα και φόβος). Μια τρίτη εκδοχή θέλει η ονομασία να προέρχεται από το αράβικο quds (άγιος), ίσως επειδή το χωριό έχει πολλές εκκλησίες. Η ονομασία του χωριού, σύμφωνα με έγγραφα ενετικά (Cudeci, Chudeci), τουρκικά και άλλα, αναφέρεται για πρώτη φορά το 1279.
Το Χουδέτσι ανήκει στο Δήμο Αρχανών-Αστερουσίων, βρίσκεται σε υψόμετρο 470μ. και απέχει
21 χλμ από το Ηράκλειο. Έχει περίπου 900 κατοίκους, που είναι φιλόξενοι και στους οποίους μπορείτε να απευθυνθείτε για όποια πληροφορία αναζητάτε. Οι Χουδετσανοί καλλιεργούν εκατοντάδες στρέμματα, κυρίως με ελιές κι αμπέλια, που βρίσκονται περιμετρικά του χωριού, εκτός οικισμού. Παράγουν πλήθος παραδοσιακών προϊόντων, κυρίως αγροτικά και κτηνοτροφικά.
Το Χουδέτσι έχει αξιόλογη μουσική παράδοση που συνεχίζεται ως τις μέρες μας με πολλές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Πρωτεύοντα ρόλο έχει διαδραματίσει το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος που εδρεύει στο χωριό από το 2000, με καλλιτεχνικό διευθυντή τον Ross Daly. Με επιτυχία στέφθηκε τα προηγούμενα χρόνια το Houdetsi Festival (2010-2016), που τη θέση του πήραν τα τελευταία έτη οι Μουσικές Παρασκευές. Πολλά παιδιά και μεγάλοι ασχολούνται με την εκμάθηση μουσικών οργάνων.
Υπάρχουν πολλά καταστήματα και υπηρεσίες που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες των επισκεπτών, όπως καφενεία, ταβέρνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, φούρνοι, σούπερ μάρκετ και φαρμακείο.
Πηγή: Πολιτιστικός Σύλλογος Χουδετσίου
Ο Άγιος Βασίλειος
Ο Άγιος Βασίλειος βρίσκεται στις υπώρειες του υψώματος Κεφάλα σε ωραία τοποθεσία με πανοραμική θέα σε υψόμετρο 347 μέτρα και απέχει 21 χλμ από το Ηράκλειο. Αρκετοί κάτοικοι ασχολούνται παραδοσιακά με την αμπελοκαλλιέργεια και την ελαιοκαλλιέργεια αλλά πλέον πολλά επαγγέλματα έχουν μπει στη ζωή των Αγιοβασιλιωτών ενώ είναι χαρακτηριστικά μεγάλος ο αριθμός των εκπαιδευτικών που έχει παράξει ο Άγιος Βασίλειος.
Πρώτος κάτοικος του χωριού θεωρείται ο Χατζηβασίλης ο οποίος δημιούργησε την πρώτη εκκλησία του Αγίου Βασιλείου στο χωριό του οποίου είναι και προστάτης. Στις μέρες μας, δίπλα από τον καινούριο ναό του Αγίου Βασιλείου βρίσκεται ο πρώτος και πιο μικρός ναός από τον οποίο πιθανότατα έχει πάρει την ονομασία το χωριό.
Σε ενετικές πηγές, όπως στην απογραφή του Καστροφύλακα (1583 ) ο Άγιος Βασίλειος αναφέρεται ως S. Baseggio με 269 κατοίκους (Καστροφύλακας, Κ 94). Κατά τα γεγονότα της 14ης Σεπτεμβρίου 1943 , μετά την εκτέλεση των κατοίκων του Κρεββατά , οι Γερμανοί μπήκαν στον Άγιο Βασίλειο και σκορπίστηκαν στους δρόμους. Άνοιγαν τις πόρτες των σπιτιών και έπαιρναν όσους έβρισκαν. Οδήγησαν όσους είχαν συγκεντρωθεί στο καφενείο του Πρόεδρου, τους έστησαν στην γραμμή και εκτέλεσαν 31 άνδρες.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό στοιχείο του οικισμού είναι οι πολλοί ναοί που τον περιστοιχίζουν περιμετρικά –άνω των δεκατριών. Λέγεται ότι χτίστηκαν τόσοι ναοί για να προστατευτεί το χωριό από έναν λοιμό που τον είχε προσβάλει. Ιδιαίτερα μνημεία του χωριού εκτός από τις εκκλησίες του είναι και τρεις κρήνες του οθωμανικής και ενετικής εποχής που σώζονται ακόμη και σήμερα σε καλή κατάσταση, αλλά κι ένας σύγχρονος αμφιθεατρικός χώρος, το θέατρο «Μάνος Κατράκης», όπου γίνονται αρκετές εκδηλώσεις ειδικά το καλοκαίρι αλλά και τα Χριστούγεννα.
Στον Άγιο Βασίλειο μπορεί κανείς να περιηγηθεί στα σοκάκια, να θαυμάσει το πλούσιο φυσικό κάλλος ειδικά μέσα στο φαράγγι της Σπηλιώτισσας, να έρθει σε επαφή με τη παράδοση, να απολαύσει παραδοσιακά εδέσματα από τις ταβέρνες του χωριού αλλά και γλυκίσματα από τον Γυναικείο Αγροτικό Συνεταιρισμό “Βασιλείων Γλυκασμός”…..
Πηγή: Βικιπαιδεία, Πολιτιστικός Σύλλογος Αγίου Βασιλείου
